احتمالاً بسیاری از ما از عنکبوت می ترسیم، اما باید بدانید که این همسایگان ترسناک – تقریباً در همه جا یافت می شوند – برای طبیعت بسیار مفید هستند. این حشرات همچنین دارای خواص شگفت انگیزی هستند و قرن هاست که دانشمندان در تلاش برای کشف رازهای مرتبط با این خواص بوده اند. در این مقاله برخی از ویژگی های خاص عنکبوت ها را می خوانیم.
1- همه عنکبوت ها تار نمی سازند
طبق تحقیقات، بیش از چهل هزار گونه عنکبوت در جهان وجود دارد که تنها نیمی از آنها می توانند تار بسازند. هر روز 250 حشره در هر سیم به دام می افتند. توری بافته شده سرشار از ویتامین K است که به لخته شدن خون و توقف خونریزی کمک می کند. یونانی ها و رومی ها از تار عنکبوت برای جلوگیری از خونریزی و بستن زخم ها استفاده می کردند.
2- تار عنکبوت از فولاد قوی تر است!
تار عنکبوت از پنبه سبکتر و تا هزار بار نازکتر از موی انسان است. با این حال، نخ دارای مقاومت بسیار بالایی است که واقعا شگفت انگیز است. شاید مقایسه تار عنکبوت با فولاد عجیب به نظر برسد، اما جالب است بدانید که اگر فولادی به نازکی و سبکی تار عنکبوت بسازیم، مقاومتی که نشان می دهد کمتر از تار عنکبوت است!
اگرچه سیم ممکن است به سختی فولاد نباشد، اما مقاومت کششی آن در هنگام حمل وزن بیشتر است. در حال تحصیل در دانشگاهبریستول» نشان داد که تار عنکبوت پنج بار از سیم فولادی با همان قطر قوی تر است.
علاوه بر این، وب بسیار الاستیک و تا چهارگانه به طول اصلی خود کشیده می شود – بدون پارگی. در حالی که مفتول فولادی هم قطر این قابلیت را ندارد.
تار عنکبوت می تواند تا درجه حرارت باشد منهای چهل درجه همچنین قدرت خود را حفظ می کند.
محاسبات نشان می دهد که رشته ای به قطر یک مداد به اندازه کافی قوی است که بوئینگ 747 را بکشد.البته این یک فرضیه است و هنوز تایید نشده است، اما اعداد نشان دهنده موفقیت این آزمایش است.
3- عنکبوت ها نوعی تار برای همه منظور می بافند!
برخلاف سایر حشرات که فقط می توانند یک نوع تار ببافند، عنکبوت ها می توانند انواع مختلف تار را برای اهداف مختلف تولید کنند. دانشمندان می گویند هنوز هیچ کس دقیقاً نمی داند چند نوع عنکبوت وجود دارد، اما محققان چندین دسته اساسی را برای ساختار وب شناسایی و طبقه بندی کرده اند و معتقدند هر عنکبوت تا هفت انواع تار را می سازد.
عنکبوت ها مانند کارخانه های ابریشم هستند. در داخل بدن آنها نوعی پروتئین به صورت مایع با غلظت بالا ذخیره می شود و پس از خارج شدن از بدن عنکبوت برای بافتن تار به نخ های ابریشمی جامد تبدیل می شود.
نخ ها برای اهداف خاصی بافته می شوند. به عنوان مثال، اگر عنکبوت بخواهد حشرات بزرگتری را جذب کند، از نوعی ابریشم تولید شده در بدن خود استفاده می کند که خاصیت ارتجاعی بیشتری دارد.
اگر وجود باکتری یا قارچ در محیط بر سلامت ساختار تار تأثیر بگذارد، عنکبوت از پروتئین خاصی در بدن خود برای بافتن تار استفاده می کند که با مرطوب نگه داشتن تار، توانایی حذف قارچ ها و باکتری ها را دارد.
4- تمام قسمت های توری نچسب است
ساختار یک تار عنکبوت بزرگ را تصور کنید. تغییر شکل ها عمدتاً چند ضلعی های متحدالمرکز هستند که با تغییر شکل های کوتاه تر همراه هستند. عنکبوت ها عمدتاً از انواع مختلفی از پروتئین ها در بدن خود برای ساختن هر قسمت از تار استفاده می کنند. بنابراین لازم نیست همه قسمت های وب چسبناک باشند.
تارهای چسبنده از نوعی پروتئین در بدن عنکبوت ساخته شده اند که از آن ساخته شده است چسب های پلیمری قوی تر است.
عنکبوت ها اساساً مرکز تار را با پروتئین های غیر چسبنده می سازند تا بتوانند به راحتی در این ناحیه مرکزی حرکت کنند. اگر عنکبوت باید روی نواحی چسبناک حرکت کند، روی پنجه هایش راه می رود که به تار نمی چسبند!
5- عنکبوت ها اغلب هر روز تار خود را عوض می کنند
بسیاری از عنکبوت ها هر روز تار خود را تغییر می دهند و آن را با یک تار جدید جایگزین می کنند. این کار بسیار انرژی بر است و گاهی اوقات عنکبوت یک روز کامل را صرف جایگزینی تار می کند. هرچه تار بزرگتر باشد، حشرات بیشتری به دام می افتند و عنکبوت غذای بیشتری برای خوردن دارد، اما از طرف دیگر، تعویض آن نیز هر روز دشوارتر است.
6- عنکبوت ها سیم های خود را مانند گیتار کوک می کنند
تار بافته شده به هر ارتعاشی بسیار حساس است، زیرا عنکبوت با کمک این ارتعاش حشرات گرفتار شده در آن را به عنوان غذا یا حضور شکارچیان احساس می کند.
در سال های اخیر، دانشمندان کشف کرده اند که عنکبوت ها می توانند سیم ها را مانند گیتار کوک کنند. این یعنی تنظیم کشش نخ های ابریشمی بین اتصالات آنها در تار! اگر سیم ها کشیده باشند، لرزش کمتری احساس می شود. اندام های میکروسکوپی روی پاهای عنکبوت به آن اجازه می دهد ارتعاشات را تا مقیاس نانومتر حس کند.
این حشرات خارق العاده حتی می توانند علت لرزش تار را حدس بزنند. نوع ارتعاش ایجاد شده اطلاعات ارزشمندی را در اختیار عنکبوت قرار می دهد. خود عنکبوت ها گاهی تار را به لرزش در می آورند تا کیفیت آن را بررسی و ارزیابی کنند. اگر کیفیت سیم ها آنها را راضی نمی کند، سیم را عوض می کنند یا دوباره کوک می کنند.
7- استحکام نخ به نور، دما و رطوبت محیط بستگی دارد
گرچه رزوه ها بسیار مستحکم و مستحکم هستند، اما استحکام آنها تحت تأثیر نور، دما و رطوبت محیط متفاوت است.
دانشمندان این را کشف کرده اند نور فرابنفش تأثیر مستقیمی بر چسبندگی قطران دارد. عنکبوت هایی که در مناطقی مانند باغ ها با نور مستقیم خورشید زندگی می کنند تارهای قوی تری تولید می کنند که در برابر نور خورشید مقاوم تر هستند. در مقابل، عنکبوت‌های شب‌زی که در شب تار می‌چرخند، تارهای نازک‌تری دارند که پایداری کمتری دارند.
8- تور بافی فقط برای صید حشرات نیست
شاید همه ما تصور کنیم که تارها برای گرفتن حشرات هستند. اما این تنها هدف عنکبوت از بافتن تار نیست. گونه های مختلف عنکبوت برای اهداف مختلف تارهایی تولید می کنند. برخی از وب برای ساختن محفظه های تخم مرغی استفاده می کنند تا به عنوان پناهگاهی برای خود استفاده کنند.
هدف دیگران جلوگیری از جریان باد است. در واقع، عنکبوت ها برای کاهش سرعت باد در زیستگاه کوچک خود تارهایی می سازند.
در نهایت، گونه های عنکبوت وجود دارند که از تار خود به عنوان نردبان استفاده می کنند و مهاجرت می کنند. آن ها تار می سازند تا حرکت کنند و به جاهای دیگر بروند.
9- برخی از عنکبوت ها آبشش دارند!
در اروپا و آسیا نوع خاصی از عنکبوت وجود دارد که تمام عمر خود را زیر آب می گذراند. این گونه خاص تارهایی را در زیر آب ایجاد می کند که به گیاهان آبزی می چسبد و تا سطح آب ادامه می یابد. عنکبوت در امتداد این تارها حرکت می کند، به سطح آب می رسد و قسمت پشتی توپ مانند خود را از آب بیرون می آورد تا حباب های هوا را بین موهای ریز بدنش جمع کند و پس از بازگشت به آب از آنها برای تنفس استفاده کند.
دانشمندان اخیراً کشف کرده اند که این گونه خاص می تواند اکسیژن آب را نیز جذب کند. بنابراین آنها به نوعی آبشش و با استفاده از این روش می توانند تمام روز را در آب بمانند.
10- خود حشرات جذب وب می شوند
تار ساخته شده توسط عنکبوت در نور فرابنفش بسیار روشن و زیبا است. بیشتر حشراتی که عنکبوت می خورد نیز می توانند نور فرابنفش را ببینند و جذب آن می شوند.
بنابراین خود حشرات به تور می آیند و در آن گرفتار می شوند. این یک توانایی خارق‌العاده است که عنکبوت با بافتن یک تار حشرات مورد نظر را به خانه خود جذب می‌کند، اما برای خود عنکبوت نیز خطرناک است. هرچه تار بزرگتر باشد، در اشعه ماوراء بنفش درخشان‌تر می‌درخشد و احتمال اینکه عنکبوت توسط شکارچیانش بلعیده شود، بیشتر می‌شود.